"Tarihte neler oldu?"-Gordon CHILDE
Kırmızı Yayınları 5. baskı 2009 (İlk baskı 1949)
Kitapta Paleolitik çağlardan antik dünyanın sonuna kadarki dönemi sürükleyici bir dille anlatılmış.
Giriş bilgisi:
A. Taş çağları: 1 Paleolitik (2.5 milyon yıl) 2. Mezolitik (Epipaleolitik-12.000 yıl) 3. Neolitik (çanak-çömlek yapımı-10000 yıl)
B. Bakır çağı (Kalkolitik 5500-3000 yıl)
"...insan araç ve gereçleri diğer hayvanların araç ve gereçlerinden oldukça farklıdır. Diğer hayvanlar araç ve gereçlerini vücudunun bir parçası olarak kullanmak zorundadır. Oysa insan toprağı kazmak için pençelerini değil kazma, kürekleri kullanabilir..."
"...sözcükler sal uylaşımsal (conventional) simgelerdir, yani anlamları, onları kullanan toplumun üyeleri arasındaki bir tür üstü örtülü anlaşmayla yapay olarak iliştirilmiştir..."
"...düşünme dış dünyadaki şeylerle ya da hareketlerle değil kafadaki simgelerle iş yapmaktır..." Dolayısıyla kafamızdaki simgeler ne kadar çoksa o kadar geniş düşünebiliriz diyebilir miyiz?
"...tanrının ağzından çıkan her söz doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak bu sözleri kutsal bulan toplumun gelişmesine ve biyolojik ve ekonomik refahını artırmaya yaramazsa, o toplum ve eninde sonunda tanrısıyla birlikte yok olur.." ilginç bir tespit.
"...bizim beynimizde konuşma alanına uyan bölgede kaba bir şişkinliğin bulunuşu Java insanlarının o tarihte konuştuğunu gösterebilir..." mi acaba?
"...ağaç kıt olduğu için kemik yaktılar..."
"...insanoğlunun icat ettiği ilk bileşik alet yaydır..."
"...hiçbir yararı olmadığı anlaşılmasına rağmen mezarın üzerine kırmızı toprak boyası dökmek, geleneğin inatçılığını gösterir..."
"...her hasatta elde edilen ürünün bir kısmının diğer hasata kadar bir yıl depo edilmesi neolitik çağın asal ekonomik özelliğidir..."
"...bütün çağdaş barbarlar şu ya da bu şekilde mayalaştırarak alkol elde etmeyi bilirler..."
"...neolitik çağa kadar bahsedilen bütün buluşlar kadınların eseriydi..."
artı-ürün üretme ve şehir devrimi tarihin en önemli iki devrimi olarak aktarılmakta ve çoğu yerde buna vurgu yapılmaktadır.
Bakır çağı:
"...madenin artık lüks tüketim malı olarak değil, ihtiyaç olarak görülmesi ile yerel toplumsal birim salt bu nedenle ithal edilen mallara bağımlı hale geldi..."
"...öküz buhar makinesi ve petrol motorlu araçlara atılan ilk adımdır. kas enerjisi dışında bir hareket ettirici güç olarak kullanılmıştır..."
"...öküzler ve eşekler gibi insanlar da evcilleştirilecektir..."
Mezopotamya'da şehir devrimi:
"...maden işleme, tekerlek, öküz arabası, yük eşeği ve yelkenli gemicilik yeni bir ekonomik örgütlenişin temeli oldular..."
"...ideografik:fikir-çizgisel yazı, piktografik:resim yazısı..."
"...ticaret insan tecrübesinin birikimini hızlandırmıştır..."
"...üretilen artı-ürün nispeten küçük bir sınıfın elinde toplanmıştı. ortaya çıkan çatışmaları azalmak için yeni bir kuruma gerek duyuldu ve yazılı tarih döneminin başlarında devlet ortaya çıktı..."
"...uylaşımsal niteliğinden dolayı yazma ve hesaplama sistemlerinin sürekliliğinin eğitimle sağlanması gerekliydi..."
Mısır ve Hindistan'da erken tunç çağı uygarlığı:
malakit:bakırtaşı, sırça kimyası keşfedilmiş ve fayans yapılmıştı, hyeroglif yazı sistemi geliştirilmiştir,
"...Mısır biliminin en büyük başarısı güneş takviminin yaratılışıdır..."
Uygarlığın yayılışı:
"...doğal ekonominin yerini ağır ağır para ekonomisinin alması..."
"...barışçı ticaret gibi ekonomik emperyalizm de uygar dünyanın sınırlarını genişletti..."
"...batı dillerinde bakır ismini Kıbrıs'tan almıştır..."
Tunç çağı uygarlığının doruğuna ulaşması:
"...barbarlar herşeyi yakıp yıktı fakat hiçbir zaman bütün tapınaklar talan edilmedi..."
"...Amuru hanedanı Sümer ve Akad'ı bundan böyle Babil diye adlandırabilecek bir krallık altında birleştirdi..."
"...yöneticiler ile rahiplerin asıl tasası her zaman olduğu gibi ölümsüzlüktü..."
"...Mısır uygarlığını diğerlerinden ayıran en önemli özellik orta sınıf'ın olmasıdır..."
"...daha sonra Hitit krallarına geçecek olan toprakları fetheden Akad kralı Sargon Hititlilere örnek olmuştu..."
"...hindu rahipleri ilahileri yazıya dökmeyi gereksiz kılan, salt belleğe dayalı bir aktarma sistemi kurdular...bu şekilde kuşakta kuşağa aktarılan dile Sanskrit (veda) dili dendi..."
"...okur-yazarlıkla ticaretin birleşmesi Fenike alfabesini oluşturmuştur. çünkü tacirler kendi defterini kendisi tutmak zorundadırlar..."
"...ucuz demir tarımı, endüstriyi ve savaşı da demokratlaştırmıştır..."
Erken demir çağı
üç temel özelliği demir, alfabe ve sikke parasının kullanılmasıdır.
"...başlıca nedeni haraç toplama olsa da Persler haberleşmeyi örgütlediler..."
"...bu süre içinde hem binmek hem de sütü için at besleyen göçebeler tüm avrasya bozkırlarına yayılmışlardır..."
"...orta sınıfın yaygınlaşmasıyla devlet yunanlıların demokrasi dediği sisteme dönüşecektir..."
"...kaçış yolları artık kurban kesme ve sihir törenleri değil; ana-babaya saygı ve doğruluk gibi ahlak olgularıydı..."
"...klasik dönemin bir anlamda tüm felsefi ve bilimsel eğilimleri Aristoteles'te doruğuna ulaşır..."
"...Platon vatandaşlara bir asil yalanın öğretilmesini içtenlikle öğütler..."
Antik uygarlığın doruğu:
Priene, Bergama, Çin'de Han hanedanı
"...yerlilerin yasal olarak tek hakları vardı:grev..."
"...bilge kişi kölelik ediyor olsa da kraldır ve çok yoksul da olsa herşeye sahiptir..."
Antik dünyanın gerileyişi ve çöküşü
"...Roma tarafından fethedilmesi Akdeniz bölgesine barış getirdi fakat refah getirmedi, aksine sefalet getirdi..."
"...askeri hastaneler hayran kalınacak biçimde örgütlendirildi..."???????
"...Nero daha o zamanda bütçe açığını paranın ayarını düşürerek kapatmaya çalışmıştır.."
"...yıllık vergi saptamalarına bile "ilahi takdir" deniyordu. sanki insanlık Yunan demir çağından doğu tunç çağına geri döndürülmüştü. Bizansın havası Atina ya da İskenderiye'nin değil Babil ya da Ur'u havasına benziyordu..."
"...uygarlığın Roma İmparatorluğu haznesinin yıkılışı ile uygarlık nehri engellenmiş ve dağılıp yitirilmiş gibi görünmektedir fakat bu kitabın yazılışı bile bu varsayımı çürütmeye yeter..."
"...hiçbir iniş bir önceki devrin en aşağı seviyesine kadar inmez, her yeni doruk kendinden önceki doruğu aşar..."
Tıbbi Mucizeler; Tıp Tarihinde Yaşamı Değiştiren 100 Gelişme
Dr.Eugene W. Straus, Alex Straus (Domingo yayınları)
Tıbbın başlangıcından, tüp bebek uygulamaları ve hasta hakları kavramlarına gelinceye kadarki dönemde kilometre taşlarını yer yer edebi anlatımlar ve özlü sözlerle sürükleyici bir şekilde anlatan, heyecan verici bir kitap.
"...hekimlik hasta insanı terk etmek yerine tedavi etmeyi amaçlamakla başlamıştır..."
"...hekim ve hasta ilişkisi yerini hizmet veren ve müşteri ilişkisine bırakmamalıdır."
"Hayat kısa, sanat uzun, imkanlar sınırlı, deneyim aldatıcı, karar vermek güçtür."
"...Leeuwenhoek kendi gaitasındaki Giardia lamblia parazitini ilk kez tanımlamış ve sperm şeklini çizmiştir-1694."
"Andreas Vesalius'u (1514-1564) ve onun eşsiz eseri Fabrica'yı gerşek bilginin dogmaya karşı zaferi ve mantığın muhteşem dönüşü, dinin ve skolatik düşüncenin tıp biliminden dışlanışı olarak tanımlarız."
"şans hazırlıklı beyinleri ödüllendirir" Pasteur.
"...aşılama vaccination-vaccine latince inek-vaca kökünden gelir..."
"Banting ve Best elde ettikleri insülini ilk kez 11 Ocak 1922'de Toronto hastanesinde ölmek üzere olan 14 yaşındaki bir çocuğa enjekte etmişlerdir."
"Florance nightingale'in benimsediği ilkeler:
1. Hemşirelik eğitiminin içeriği yine hemşireler tarafından belirlenmelidir.
2. Hemşire eğitmenleri, hemşirelik programı öğrencileri ve mezunları tarafından verilen eğitimden sorumludur.
3. Eğitmenlerin tümü yine hemşireler tarafından yetiştirilmiş kişilerden oluşturulmalıdır.
4. Hemşirelik okulları hiçbir hekim topluluğuna ya da hastaneye beğlı olmayan bağımsız kuruluşlar olmalıdır
5. Hemşireler oldukça üstün bir eğitimle donatılmalı ve çalışma hayatı boyunca öğrenmeyi bırakmamalıdırlar
6. Hemşireler mesleğinde sağlık ve hastalık kavramları yan yanadır ve hemşirelik hasta kadar onun bulunduğu ortamı da kapsar
7. Hemşirelik çalışmaları teoriyi de içeren çalışmalar olmalıdır.
"John Snow (epidemiyoloji biliminin temellerini atmıştır)
"...böylece çiçek hastalığı 20.yy'a kadarki sürede bütün savaşlar ve salgın hastalıklarda ölenlerin toplamından daha fazla kişiyi öldürmüştür..."
"Kan hem aynı kanı taşıdığımız hem de aynı kanı döktüğümüz için bizi birbirimize bağlar." Jean Paul Sartre
"Çocuk felci aşısının hikayesi çok ilginç. Sabin ve Salk iyi dostken çıkar çatışması yüzünden düşmana dönüşmüştür."
"Lister antiseptik cerrahinin babası olarak kabul edilir."
"İlk kalp nakli 1967'de Güney Afrika'da gerçekleştirilmiştir."
"Doğum, tüm yaşamın devamı için ilk koşuldur. Tüm coşkusu, neşesi ve acısıyla, hayat ile ölümü istenmeyen bir biçimde yan yana getirecek kadar risk taşır."
"Getrude Elion (1918-1999) ve George hitchings lösemide 6-MP, azatiopirin, allopürinol ve asikloviri bulmuşlar ve nobel ödülünü almışlardır."
"Kataraktı milleme ile alınan hastalar o zaman anestezi olmadığından, 1500 sene boyunca acıdan ölmüşlerdir."
"EKG'yi 1903 yılında Hollandalı fizyolog Willem einthoven geliştirmiş ve 1924 Nobel ödülünü almıştır."
"Şamanlar şifa verdikleri insanlardan hiçbir şekilde para ya da hediye kabul etmezlerdi çünkü ödeme zaten ruhlar tarafından yapılıyordu."
"Zeka: Şimdiki ana verilen yaratıcı cevap"
Osho, Ganj yayınları 2004
yirminci yüzyılın en tanınmış mistiklerinden Osho'nun eserinin başlığında zekanın şimdiye kadar duyduğun en güzel tanımını vererek başlıyor ve gerçekten insanı sorgulamaya itiyor. Ayrıca yazar Einstein'e ne kadar hayransa Humeyni ve Hitler'e o kadar düşman olduğunu pek çok örnekle vurguluyor. Yapay zekanın (bilgisayar) insanlık için çok faydalı olacağına ve ideal dünyaya erişmemizi sağlayacağına inanıyor.
"Şayet birisinin zekasını yok etmek isterse, ihtiyaç duyduğun ilk şey korku yaratmaktır. Cehennemi yarat ve inanların ondan korkmasını sağla."
"Anlamadığın için düşünüyorsun, anlayış geldiği zaman düşünce yok olur."
"Kölelerin efendi olmak için kendi dolambaçlı yolları vardır."
"Sen zihni efendi yaptın ve şimdi o da sana köle gibi davranıyor."
"Gerçek güven sadece araştırma, inceleme ve sorgulama yoluyla gelir."
"Fakat insanlar korkar ve insanların acı çekmediği bir dünyayı hayal bile edemezler"
"Şayet bıkmadıysan kendini asla aşamazsın"
"Dijital Kale"
Dan Brown, ODTÜ Yayıncılık, 2004
Çok zekice yazılmış bir macera romanı. İkinci başladığımda bitirebildim ama geçen zamana üzüldüm doğrusu. İspanya-Amerika arasında eş zamanlı heyecanlı olaylar dizisi ilginç bir şifre (=dijital kale) oluşturan bilim adamının bunu çok önemli bir Amerikan istihbarat aracına yüklemesiyle başlıyor. Olayların örgüsü kimin iyi, kimin kötü niyetli olduğunun anlaşılmasını ve hatta şifrenin gerçekten olup olmadığını zorlaştırıyor.
"Çankaya"
Falih Rıfkı ATAY, Pozitif Yayınları, 2012
1923-1938 yılları arasında Atatürk'ün çok yakınında olan F.R.A. tarafından kaleme alınan kitapta Atatürk'ün kişisel özellikleri, Milli Mücadele ve Devrimler tarihi açısından son derece gerçekçi ve detaylı bilgiler alabiliyoruz. Okumakta çok geciktiğim bir kitap. içinden öne çıktığını düşündüğüm alıntılar:
" Atatürk 23 yaşında kurmay yüzbaşı diplomasını almıştı."
""Ali Rıza Efendi kızıl bıyıklı ve iri yarıydı. Babasına kırmızı hafız derlerdi. Aydın'ın Söke taraflarından gelmişlerdi."
"Yabancı dil öğrenmek günah sayıldığından dış politika hıyanetleri Osmanlı topluluğundan ayrılmak isteyen ve Fenerli denen Rumların elindeydi."
" Halk arasında tatlı su Türk'ü dene aydın görünüşlü, halkından tiksinen alafranga tipler..."
" Menfaat karşısından küçülenlerden büyük yetişmez."
"Enver Paşa de ki: -Ben Cenab-ı Hak tarafından Türk milletini kurtarmak ve yükseltmek için müekkelim. Onun için üzülme, rahat uyu- Hani Harbiye Nazırı, Başkumandan, damat olmasa Enver'in yeri tımarhanedir."
"Politikada kin çok defa aklı yenmiştir."
"Kemal'in cenazesi (eski Yozgat mutasarrıfı Kemal) İstanbul mililyetçiliğinin, bilhassa gençliğin iç isyanını göstermeye fırsat vermiştir. Tıbbiyeliler cesaretle öne atılmışlardır."
"Amerika liberal bir devlettir Hristiyan'dır. Ermeni katliamından bütün Türklüğü sorumlu tutmaktadır.""Amerika mandası Kürt otonomicilerini susturacak mıydı? hayır"
"Her millet kendi başındalikerin yaptıklarından sorumludur" Clemenceau
Keşan'daki 60. tümne raporuna göre halk "teşkilatsız, kaygısız, duygusuz ve silahsız"dır.
"Doğu böyledir dostum. Doğuda kin kolayca hıyanete kadar götürür"
"En iyi heykeltraş mermerini bulmalıdır. Kerpiç, çamur, kireç eser tutmaz."
"Çünkü Şarkta vatanseverliğin de bir haddi vardır."
